kliknij na zdjęcie, aby powiększyć.
Willa rodziny Schoeller to jeden z najokazalszych domów mieszkalnych na Krzykach. Pięknie położony - wpisany w krajobraz Parku Południowego, do dziś zdobi ulicę Powstańców Śląskich i wita gości wjeżdżających do miasta od strony południowej. Charakterystyczne, paradne wejście poprzedzone portykiem z czterema monumentalnymi kolumnami sprawia, że budynek doskonale kojarzą wszyscy wrocławianie. Chyba nikt nie ma wątpliwości, że ten, który kazał go wybudować musiał posiadać niemałą fortunę. Tak istotnie było. Schoellerowie byli „nową arystokracją”, choć bez szlacheckich tytułów ich majątek znacznie przewyższał fortuny niektórych rodów magnackich. Byli prawdziwymi potentatami i to w wielu branżach. Gdy w 1843 roku na Śląsk przybył pierwszy Schoeller, Leopold Heinrich, w Nadrenii skąd pochodził działały już rodzinne: tkalnia sukna, fabryka dywanów i cukrownia. Na Śląsku właśnie zaczynała się era kolei i wielu przedsiębiorców widziało w tym swoją szansę na zbicie fortuny, ale 61 – letni wówczas Schoeller pieniędzy nie potrzebował, miał ich już dość. Instynkt człowieka interesu był jednak silniejszy niż myśl o stabilizacji na starość. Postanowił zaryzykować i przeniósł się do Wrocławia. Decyzja była słuszna, bo majątek rodziny szybko się pomnażał. Zaczął od kupna przędzalni czesankowej, nabywał też majątki ziemskie, ale słodką tajemnicą jego sukcesów był . . . burak. A raczej jego produkt końcowy, czyli cukier. Trzy cukrownie w mieście – na Muchoborze Wielkim, Różance i Klecinie – zapewniły mu miano cukrowego monopolisty. Leopold Heinrich rozkręcił interes, po czym . . . wrócił w swoje rodzinne strony. Fabryki i majątki ziemskie przejął jego syn, Leopold Philip Schoeller. Talent odziedziczył po ojcu, tak jak on nie bał się nowych wyzwań i inwestycji. Nie tylko unowocześnił cukrownię na Klecinie, wybudował też ogromną przędzalnię czesankową w podwrocławskich Stabłowicach. Zmarł we Wrocławiu w 1896 roku, a firmę przejął jego syn. Rodzina miał wszystko: dobrze prosperujące fabryki, liczne majątki ziemskie, jej członkowie zajmowali wiele prestiżowych stanowisk i z sukcesami angażowali się w politykę. Brakowało im tylko godnej siedziby w prestiżowej lokalizacji. Dlatego w 1906 roku znany wrocławski architekt i krytyk sztuki, Felix Henry zaprojektował dla nich willę, której bliżej było do pałacu niż zwykłego domu jednorodzinnego. Ulokowana w elitarnej dzielnicy Wrocławia, tuż obok Parku Południowego, zachwycała swoim wytwornym wyglądem, rozmachem - jedna kondygnacja ma 450 m2 - i bogato zdobionym wnętrzem. Pomieszczenia parteru miały charakter reprezentacyjny, zaś pietra prywatny. Ściany wyłożone były marmurami, tapiseriami, boazeriami, a sufity pokrywała dekoracja rzeźbiarska. Klatki schodowe i windy zapewniały komunikacyjną wygodę. W tych urządzonym z przepychem domu Schoellerowie mieszkali aż do 1945 roku. Potem opuścili Wrocław i swój dom. Jednak rodzinne interesy nadal maja się dobrze. Odwiedzając miasto Düren w Nadrenii warto odwiedzić ich prężnie działające fabryki i obejrzeć pamiątki. Również willa Schoellerów przetrwała do naszych czasów i po przeprowadzonej w ostatnich latach restauracji nadal zdobi ulicę Powstańców Śląskich.
Maciej Łagiewski, dyrektor Muzeum Miejskiego Wrocławia
